آیا میدانستید انتخاب درست پنل خورشیدی میتواند بازدهی نیروگاه خورشیدی شما را تا ۳۰ درصد افزایش دهد؟ در ادامه، با کمک کارشناسان انسولار ابتدا مروری بر تاریخچه پنلهای خورشیدی خواهیم داشت، سپس مشخصات انواع پنلهای خورشیدی، مزایا و تفاوتهایشان را بررسی خواهیم کرد. برای بررسی آسان و سریعتر میتوانید به جدولهای تهیه شده رجوع کنید.
فهرست مطالب
بررسی تاریخچه پنل خورشیدی
صفحههای خورشیدی، به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای فناوری فتوولتائیک، ریشه در تحقیقات علمی قرن نوزدهم دارند. الکساندر ادموند بکرل اولین دانشمندی بود که اثر فتوولتائیک را از طریق الکترودی در محلول رسانا و در معرض نور مشاهده کرد. سپس چارلز فریتز سلولهایی خورشیدی با بازدهی کمتر از ۰.۱ درصد را در سال ۱۸۸۳اختراع کرد.
اما توسعه تجاری این فناوری تا اواسط قرن بیستم طول کشید. در دهه ۱۹۵۰، شرکت بل لبز در آمریکا سلولهای سیلیکونی با راندمان ۶ درصدی تولید کرد که عمدتاً برای کاربردهای فضایی مانند ماهوارهها استفاده میشد. پیشرفتهای علمی دهه ۱۹۷۰ و همچنین بحرانهای تأمین سوختهای فسیلی، پنلهای سولار سرانجام وارد بازارهای تجاری شدند.
دهههای ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ تکنیکهای تولید سیلیکون بهبود یافت و بازده پنلها افزایش یافت. علاوه بر این، کاهش هزینه تولید موجب رقابتپذیری بیشتر انرژی خورشیدی در بازار شد. تمایل عمومی به منابع پاک و تجدیدپذیر نیز باعث شد پژوهش و سرمایهگذاری روی فناوریهای خورشیدی افزایش یابد.
ورود این فناوری به دهه ۱۳۵۰ شمسی بازمیگردد، اما رشد و توسعه واقعی پنلهای خورشیدی در ایران از سالهای ۱۳۹۰ به بعد، با حمایتهای دولتی و افزایش آگاهی زیستمحیطی شتاب گرفت. امروزه پنلهای سولار نه تنها در نیروگاههای بزرگ بلکه در مقیاسهای کوچکتر همچون پنل خورشیدی خانگی، پنل خورشیدی قابل حمل و حتی کاشیهای خورشیدی نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
برای خرید پنل خورشیدی کلیک کنید.
بررسی انواع پنل خورشیدی
شاید پرسش «انواع پنل خورشیدی چیست؟» برای شما نیز پیش آمده باشد. صفحههای خورشیدی بر اساس مواد سازنده، فرآیند تولید و فناوری، تفاوتهایی دارند و به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- کریستالی سیلیکونی (رایجترین با راندمان ۱۵-۲۲ درصد)
- نازکفیلم (سبک و انعطافپذیر با راندمان ۷-۱۳ درصد)
- فناوریهای نوظهور (پتانسیل راندمان بالای ۲۵ درصد)
هر دسته با توجه به ویژگیهای متفاوت در بازدهی، طول عمر و هزینه برای کاربردهای خاصی مانند انواع پنل خورشیدی صنعتی، پنلهای خورشیدی قابل حمل یا پنلهای خورشیدی خانگی مناسب هستند. کارشناسان ما پیشنهاد میکنند انتخاب بر اساس فضای موجود، بودجه و شرایط اقلیمی ایران انجام گیرد.
برای خرید اینورتر خورشیدی کلیک کنید.
پنلهای کریستالی سیلیکونی (Crystalline Silicon Panels)
پنلهای کریستالی سیلیکونی، پرکاربردترین دسته از انواع پنلهای خورشیدی هستند که بیش از ۹۰ درصد بازار جهانی و ۸۵ درصد بازار ایران را تشکیل میدهند. این دسته از کریستالهای سیلیکون خالص ساخته میشوند و راندمان بالایی (بین ۱۵-۲۲ درصد) با دوام ۲۵-۳۰ ساله ارائه میدهند.
این پنلها به دلیل هزینه پایین تولید و مقاومت بالا به حرارت برای مناطق با تابش مستقیم مانند جنوب ایران ایدهآلترین گزینه هستند. پنلهای کریستالی شامل انواع زیر میشود:
- مونوکریستال (Monocrystalline)
- پلیکریستال (Polycrystalline)
- نوار رشتهای (filament tape)
- PERC
- بایفیشال (Bifacial)
- نیمه برش (Half-Cut Cell)
- پنل خورشیدی شینگل (Shingled Cell)
در ادامه به بررسی هر کدام از این انواع پنل، مشخصات، نوع استفاده، مزایا و معایب آنها خواهیم پرداخت:
مونوکریستال (Monocrystalline)
پنلهای مونوکریستال از یک کریستال سیلیکون تکتکه (با روش Czochralski) ساخته میشوند. این پنلها با ظاهر تیره و یکنواخت، بالاترین راندمان را در میان پنلهای کریستالی (تا ۲۲ درصد در ۲۰۲۵) ارائه میدهند. مونوکریستال از بهترین انواع پنل خورشیدی خانگی و مناسب برای فضاهای محدود، مانند پشتبامهای شهری هستند. آنها بیشترین تولید انرژی در هر متر مربع را فراهم میکنند.
در ایران، با توجه به تابش بالا، مونوکریستالها در پروژههای ساتبا مانند مزرعه ۱۰ مگاواتی یزد، ۳۰ درصد کارایی بیشتری نسبت به پلیکریستال نشان دادهاند. چالش اصلی، حساسیت به گرما (افت ۰.۴ درصد بر درجه سلسیوس در دمای بالای ۲۵ درجه) است، اما نوآوریهایی مانند پوششهای ضدبازتاب، آن را برای اقلیم گرم ایران بهینه کرده است.
پلیکریستال (Polycrystalline)
پلیکریستالها از ذوب چندین کریستال سیلیکون (روش Directional Solidification) ساخته میشوند. این صفحات خورشیدی با رنگ آبی، راندمان ۱۵-۱۸ درصدی ارائه میدهند. این نوع، اقتصادیترین گزینه برای انواع پنل خورشیدی صنعتی در ایران است، جایی که فضای وسیع مزارع خورشیدی در دسترس است.
طبق آمار آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیر، پلیکریستالها ۴۰ درصد بازار صنعتی را اشغال کردهاند، زیرا هزینه تولید ۲۰ درصد کمتر از پنلهای مونوکریستال است. در ایران، در پروژههای ۵۰ مگاواتی کرمان، مقاومت به حرارت (افت ۰.۳۵ درصد بر درجه) آنها را برای تابستانهای داغ مناسب کرده، هرچند در سایه، ۵ درصد افت بیشتری دارند.
بیشتر بخوانید: پنل خورشیدی چیست؟
نوار رشتهای (String Ribbon)
پنلهای نوار رشتهای از سیلیکون به صورت نوارهای نازک (بدون ضایعات کریستال) تولید میشود و راندمان متوسط ۱۴-۱۶ درصدی دارد. این نوع، برای پروژههای کوچک مانند انواع پنل خورشیدی قابل حمل در ایران مناسب است، هرچند خرید این پنلهای خورشیدی به دلیل تولید کم، محدود است.
فناوری نوار رشتهای، با کاهش ۳۰ درصدی مواد خام، پایداری زیستمحیطی بالایی دارد، اما حساسیت به سایه (افت ۱۰ درصدی) آن را برای مناطق ابری شمال ایران نامناسب میکند.
پنل خورشیدی PERC (Passivated Emitter and Rear Cell)
پیایآرسی با افزودن لایه پشتی غیرفعالسازی سطحی (Surface Passivation)، تلفات انرژی را ۵-۱۰ درصد کاهش میدهد و راندمان را به ۲۰-۲۲ درصد میرساند. این فناوری، برای انواع صفحه خورشیدی خانگی در ایران رو به رشد است، زیرا جذب نور در زوایای کم (مانند صبحها یا هنگام غروب) را بهبود میبخشد.
در بازار ۲۰۲۵، پیایآرسی بیش از ۶۰ درصد پنلهای کریستالی را تشکیل میدهد. در ایران، با تابش مستقیم، بازگشت سرمایه در ۴-۵ سال حاصل میشود، اما نیاز به تمیزکاری سالانه (به دلیل گردوغبار) ضروری است.
بیشتر بخوانید: نگهداری از پنل خورشیدی
پنل خورشیدی نیمه برش (Half-Cut Cells)
در این انواع پنلهای سولار به نصف بریده میشوند تا مقاومت الکتریکی ۷۵ درصدی کاهش یابد و راندمان به ۱۹-۲۱ درصد برسد. این فناوری، تلفات سایه را ۵۰ درصد کم میکند و برای مصارف خانگی در مناطق نیمهسایهدار ایران مناسب است.
در ۲۰۲۵، پنل خورشیدی نیمه برش بیش از ۴۰ درصد بازار را تصاحب کرده. در ایران، با ساختمانهای بلند شهری، کارایی ۱۵ درصدی بیشتری نشان میدهد.
پنل خورشیدی بایفیشیال (Bifacial)
پنل خورشیدی بایفیشیال با شیشه شفاف پشتی، نور را از هر دو سمت جذب میکند و راندمان دوطرفه را تا ۳۰ درصد افزایش میدهد. این نوع برای سطوح باز مانند مزارع خورشیدی در ایران ایدهآل است و معمولا پنل سولار دو طرفه نامیده میشود.
بر طبق آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیز، بایفیشیالها ۱۵ درصد رشد سالانه دارند. در پروژههای ساتبا، تولید ۲۰-۳۰ درصدی بیشتر در کویرها ثبت شده، اما نصب خاص (فاصله ۱-۲ متری از زمین) هزینه را ۱۰ درصد افزایش میدهد.
پنل خورشیدی شینگل (Shingled Cells)
در پنلهای شینگل، سلولها بدون فاصله همپوشانی میشوند و راندمان ۱۸-۲۰ درصدی با ظاهر یکپارچه ارائه میدهند. این نوع، برای کاربردهای زیباییشناختی مانند سقفهای خورشیدی در ایران در حال گسترش است.
شینگل سل، سایه را ۳۰ درصد کاهش میدهد، اما هزینه تولید آن ۱۵ درصد بالاتر است. این انواع از پنلهای خورشیدی در بازار ۲۰۲۵، سهم ۱۰ درصدی دارد.
بیشتر بخوانید: جهت پنل خورشیدی
پنلهای نازکفیلم (Thin-Film Panels)
پنلهای نازکفیلم از لایههای نیمهرسانای نازک (۱-۲ میکرومتر) ساخته میشوند و راندمان ۷-۱۳ درصدی با وزن کم ارائه میدهند. این پنلها برای مناطق گرم و انعطافپذیر مانند انواع صفحه خورشیدی قابل حمل در ایران مناسباند، زیرا در حرارت بالا (بالای ۴۰ درجه) افت کمتری (۰.۲ درصد بر درجه) دارند.
سهم بازار جهانی پنلهای نازکفیلم حدود ۳-۵ درصد است، اما در ایالات متحده به ۱۷ درصد میرسد و رو به رشد است. در ایران، با چالشهای وزن در حملونقل، این انواع از پنلها گزینهای اقتصادی برای جنوب هستند و طبق پیشبینیها بازار آنها با نرخ رشد مرکب سالانه ۸ درصدی تا ۲۰۳۰ رشد خواهد کرد.
پنلهای نازک فیلم شامل انواع متنوع زیر میشوند:
- سیلیکون آمورف (Amorphous Silicon – a-Si)
- کادمیوم تلوراید (Cadmium Telluride – CdTe)
- کوپر ایندیوم گالیوم سلناید (CIGS/CIS)
- کوپر ایندیوم سلناید (CIS)
- سلولهای خورشیدی حساسشده با رنگ (Dye-Sensitized Solar Cells – DSSC)
- کسترایت (Kesterite Solar Cells)
پنلهای خورشیدی سیلیکون آمورف (Amorphous Silicon – a-Si)
سیلیکون آمورف، سادهترین و قدیمیترین نوع پنلهای نازکفیلم، از لایههای نامنظم سیلیکون هیدروژنه (a-Si:H) با ضخامت ۲۰۰-۵۰۰ نانومتر ساخته میشود. راندمان آزمایشگاهی این نوع پنل تا ۱۰-۱۴ درصد رسیده، اما در تولید تجاری، به دلیل پدیده افت راندمان اولیه ۲۰-۳۰ درصدی پس از قرارگیری در نور، به ۶-۹ درصد محدود میشود.
این فناوری، با ضریب دمای -۰.۲ درصد بر درجه سلسیوس، در شرایط حرارتی بالا، مانند جنوب ایران، عملکرد بهتری نسبت به کریستالیها (۰.۴-۰.۵ درصد افت) نشان میدهد و برای کاربردهای داخلی خانه، مانند شارژرهای USB ایدهآل است.
در بازار ایران، سیلیکون آمورف با هزینه تولید پایین و وزن سبک، در انواع پنل خورشیدی قابل حمل برای کمپینگ یا دستگاههای کوچک استفاده میشود. هرچند به دلیل راندمان پایین، سهم بازار آن به ۵-۷ درصد محدود است.
کادمیوم تلوراید (Cadmium Telluride – CdTe)
کادمیوم تلوراید، دومین فناوری نازکفیلم پرکاربرد است که جذب عالی در طیف مرئی فراهم میکند. راندمان تجاری آنها در ۲۰۲۵ به ۱۸-۲۲ درصد آزمایشگاهی و ۱۰-۱۲ درصد تولیدی رسیده، با رکورد ۲۲.۱ درصد در آزمایشگاه ملی انرژی تجدیدپذیر آمریکا.
در ایران، پنلهای کادمیوم تلوراید با تولید انبوه آسان و مقاومت به تابش، در انواع پنل خورشیدی صنعتی مزارع بزرگ استفاده میشود. هرچند نگرانیهای زیستمحیطی به دلیل سمی بودن کادمیوم، بازیافت ۹۵ درصدی را الزامی میکند. در کنار مشکلات مسمومیت این نوع پنل نیاز به لایههای محافظ برای رطوبت دارد.
کوپر ایندیوم گالیوم سلناید (CIGS/CIS)
فرآیند ساخت پنل کوپر ایندیوم گالیوم سلناید شامل سلنیداسیون همزمان (co-evaporation) یا سلنیزه کردن پیشمادهها در دمای ۵۰۰-۶۰۰ درجه است، که انعطافپذیری را فراهم میکند. راندمان این پنل در ۲۰۲۵ به ۲۳.۴ درصد آزمایشگاهی و ۱۲-۱۳ درصد تولیدی رسیده.
در بازار ایران، کوپر ایندیوم گالیوم سلناید با انعطاف بالا برای انواع صفحه خورشیدی خانگی در ساختمانهای منحنی مناسب است. چالش اصلی این نوع پنل، نوسانات قیمت ایندیوم به دلیل کمیاب بودن این ماده است. البته با جایگزینی گالیوم، هزینه ۱۵ درصد کاهش پیدا میکند. در پروژههای ساتبا، کوپر ایندیوم گالیوم سلناید۱۰ درصد کارایی بیشتری در حرارت ۵۰ درجه نشان میدهد.
سلولهای خورشیدی حساسشده با رنگ (Dye-Sensitized Solar Cells – DSSC)
این نوع پنل بر پایه الکترود دیاکسید تیتانیوم نانوساختار حساسشده با رنگهای آلی عمل میکند،. فرآیند ساخت این پنل، راندمان ۱۰-۱۲ درصدی با شفافیت ۵۰-۷۰ درصدی را فراهم میکند. در ۲۰۲۵، پیشرفتها شامل رنگهای طبیعی (از ضایعات میوه) برای پایداری و الکترولیت جامد (پلیمر) برای کاهش نشت (افزایش عمر به ۱۵ سال) بوده است.
در ایران، این پنل برای بهجای یک تجهیز اضافه روی ساختمان، بهصورت جزئی از مصالح ساختمانی نصب میشود. بهعبارت دیگر، پنل بخشی از نما، سقف، پنجره یا حتی سایبان ساختمان میشود و علاوه بر تأمین انرژی، نقش سازهای یا معماری نیز دارد.
چالشها شامل کاهش مقاومت حرارتی (افت ۲۰ درصدی در دمای۴۰ درجه) و پایداری رنگ است که با نانوساختارهای گرافن اکسید، بهبود یافته است.
پنل های خورشیدی کسترایت (Kesterite Solar Cells)
پنل های کسترایت، از عناصر فراوانی ساخته میشود و ساختاری تتراگونال مشابه CIGS دارد، با این تفاوت که ایندیوم ندارد. برای این نوع پنل رکوردی معادل ۱۴.۲ درصد ثبت شده است.
در ایران، کسترایت بهعنوان جایگزینی پایدار برای انواع پنلهای خورشیدی صنعتی و بدون نیاز به مواد کمیاب، در بخش تحقیق و توسعه ساتبا بررسی میشود و پتانسیل رشد سالانه مرکب ۱۵ درصدی تا سال ۲۰۳۰ دارد.
فناوریهای نوظهور و پیشرفته (Emerging/Advanced Technologies)
فناوریهای نوظهور، با پتانسیل راندمان بالای ۲۵ درصد و هزینه کمتر از ۰.۱۰ دلار بر وات، آینده انواع سولار را شکل میدهند، هرچند هنوز در مراحل اولیه تحقیقاتی یا استفاده محدود تجاری هستند. در ایران، با تمرکز ساتبا بر تحقیق و توسعه، این فناوریها میتوانند وابستگی به واردات پنلهای سولار را کاهش دهند.
این فناوریهای انقلابی میتوانند دنیای انرژی پایدار را به کلی تغییر دهند و با امکانات شگفتانگیز خود مانند فناوریهای پوشیدنی، زندگی روزمره را آسانتر کنند. این فناوریهای نوظهور شامل انواع زیر میشود:
- پروسکایت (Perovskite Solar Panels)
- فتوولتائیک ارگانیک (Organic Photovoltaics – OPV)
- سلولهای کوانتوم دات (Quantum Dot Solar Cells)
- پنلهای شفاف (Transparent Solar Panels – TLSC)
- کاشیهای خورشیدی یا شینگلهای خورشیدی (Solar Tiles/Shingles)
- سلولهای زامبی (Zombie Solar Cells)
- فتوولتائیک متمرکز (Concentrator Photovoltaic – CPV)
- سلولهای خورشیدی پلیمری
- نانوکریستال
- سولفید قلع روی مس (Kesterite)
- فتوولتائیک یکپارچه ساختمان (BIPV)
- پنلهای حرارتی خورشیدی
- سلولهای خورشیدی هیبریدی
در ادامه به توضیح و بررسی هر کدام از این فناوریها خواهیم پرداخت:
پروسکایت (Perovskite Solar Panels)
پروسکایت با مواد ارزان (مانند هالیدهای آلی-معدنی) راندمان ۲۰-۲۵ درصدی ارائه میدهد، اما ناپایداری آنها در رطوبت چالشی بزرگ برای این فناوری است.
در ۲۰۲۵، شرکت آکسفورد پیوی مدلهای تجاری پروسکایت را با عمر ۱۰ ساله عرضه کرده است. در ایران، این فناوری برای استفاده صفحه سولار یکپارچه در ساختمان، پتانسیل بالایی دارد.
فتوولتائیک ارگانیک (Organic Photovoltaics – OPV)
پنلهای فتوولتائیک ارگانیک (OPV) بر پایه مواد آلی نیمهرسانا مانند پلیمرها و مولکولهای کوچک ساخته میشود و با فرآیندهای چاپ رول به رول (Roll-to-Roll)، امکان تولید انبوه انعطافپذیر و سبک را فراهم میکند. چالش اصلی این پنل، پایداری پایین (عمر ۵-۱۰ سال) است.
با این حال، نوآوریهایی مانند هوش مصنوعی برای پیشبینی راندمان تبدیل انرژی و مواد قابل چاپ ۳ بعدی، آن را برای انواع پنل خورشیدی خانگی و قابل حمل در ایران مناسب میسازد. در ایران، با تابش بالا، این نوع پنل میتواند در ادغام با ساختمانها (BIPV) استفاده شود، هرچند نیاز به بهبود دوام در حرارت بالای ۴۰ درجه ضروری است.
سلولهای کوانتوم دات (Quantum Dot Solar Cells)
سلولهای کوانتوم دات (QDSCs) از نانوذرات نیمهرسانا با اندازه ۲-۱۰ نانومتر استفاده میکنند که جذب طیف وسیع اشعه فرابنفش و مادون قرمز را امکانپذیر میکند.
چالشهای این نوع پنل کاهش پایداری در رطوبت و سمی بودن مواد تشکیل دهنده است. با این حال سلولهای کوانتوم دات در ایران، برای انواع پنل خورشیدی صنعتی در بیابانها بسیار مناسب هستند زیرا طیف اشعه مادون قرمز را جذب میکند.
پنلهای شفاف (Transparent Solar Panels – TLSC)
پنلهای شفاف از مواد شب تاب مانند نمکهای آلی استفاده میکنند که اشعههای فرابنفش و مادون قرمز را جذب کنند، در حالی که با شفافیت ۷۰ تا ۹۰ درصدی نور مرئی از آنها عبور میکند.
چالش این نوع پنل راندمان پایین است، اما در ایران، برای ساختمانهای شهری انواع پنل سولار خانگی ایدهآل است و ۱۰ درصد انرژی را از پنجرهها تأمین میکند.
کاشیهای خورشیدی یا شینگلهای خورشیدی (Solar Tiles/Shingles)
کاشیهای خورشیدی از سلولهای فوتوولتائیک انعطافپذیر در بستر آسفالت یا فلزی ساخته میشوند و جایگزین سقف سنتی میشوند. چالش آن هزینه بالا است، اما در ایران، برای نصب در خانههای ویلایی مناسب است و زیبایی را حفظ میکند. شینگلهای خورشیدی میتوانند ۷۰ وات بر واحد تولید کنند و بازگشت سرمایه را در ۷-۱۰ سال تسریع کنند.
سلولهای زامبی (Zombie Solar Cells)
سلولهای زامبی از بازیافت پنلهای قدیمی ساخته میشوند و موادی مانند سیلیکون و فلزات را بدون مواد سمی بازاستفاده میکنند. چالش سلولهای زامبی کیفیت متغیر آنها است. در ایران میتوان از این نوع سلولهای سولار برای انواع پنل خورشیدی صنعتی پایدار استفاده کرد و هزینه را تا۵۰ درصد کاهش داد.
فتوولتائیک متمرکز (Concentrator Photovoltaic – CPV)
این پنل با استفاده از لنزها یا آینهها نور برا در سلولهای مگاژول متمرکز میکند و راندمان را به ۳۰-۴۰ درصد میرساند. چالش فناوری فتوواتائیک متمرکز، نیاز به آفتاب مستقیم است. اما همین ویژگی که در دیگر کشورها چالش است در کویرهای ایران، برای انواع صفحه خورشیدی صنعتی ایدهآل است و ۴۰ درصد راندمان میدهد.
سلولهای خورشیدی پلیمری
سلولهای پلیمری از پلیمرهای رسانا (مانند P3HT) با راندمان ۸-۱۲ درصد ساخته میشوند و انعطافپذیری بالا برای چاپ ۳ بعدی ارائه میدهند. چالش این فناوری نیز ناپایداری است، اما در ایران، برای انواع صفحه خورشیدی قابل حمل مناسب است. پلیمریها میتوانند در سلولهای خورشیدی آلی هیبریدی، راندمان را به ۲۰ درصد برسانند.
نانوکریستال
نانوکریستالها با اندازه ۵-۲۰ nm، جذب بالا ارائه میدهند. چالش این فناوری مقیاسپذیری آن است، اما در ایران، برای انواع پنل سولار صنعتی کمهزینه مناسب است. نانوکریستالها میتوانند پایان عمر مفید را کاهش دهند و راندمان را ۲۰ درصدی افزایش دهند.
سولفید قلع روی مس (Kesterite)
کسترایت از مواد فراوانی با باندگپ ۱.۰-۱.۵ eV ساخته میشود. چالش این فناوری نقصهای آنتیسایت است. پیشرفت این فناوری در ایران، برای انواع پنل سولار صنعتی سازگار با محیط زیست مناسب خواهد بود.
فتوولتائیک یکپارچه ساختمان (BIPV)
این فناوری صفحه سولار یکپارچه در ساختمان و فناوری فتوولتائیک را در عناصر ساختمانی (پنجره، نما) ادغام میکند. در ۲۰۲۵، بازار این فناوری به ۲۵.۴۶ میلیارد دلار و راندمان ۱۰-۱۵ درصدی رسیده است. چالش اصلی این فناوری هزینهبالای آن است. با این حال فناوری فتوولتائیک یکپارچه ساختمانی میتواند ۳۰ درصد انرژی ساختمان را تأمین کند.
پنلهای حرارتی خورشیدی (thermal panels)
پنلهای حرارتی، نور خورشید را را برای گرم کردن آب و فضا جذب میکنند. این فناوری راندمان حرارتی ۵۰ تا۷۰ درصدی دارد.این فناوری برای انواع پنل خورشیدی خانگی به منظور گرمایش زمستانی مناسب است. پنلهای حرارتی خورشیدی میتوانند با فناوری فتوولتائیک هیبریدی، راندمانی ۶۰ درصدی بدهند.
سلولهای خورشیدی هیبریدی
سیستمهای هیبریدی (PV-T) قادر هستند برق و حرارت را بهطور همزمان تولید کنند و دارای راندمان کلی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد هستند. با وجود پیچیدگی طراحی و نصب، این فناوریها در ایران بهویژه برای پنلهای خورشیدی صنعتی در مناطق کویری بسیار مناسب هستند. همچنین، استفاده از سلولهای خورشیدی هیبریدی میتواند هزینه سطحی برق تولیدی (LCOE) را حدود ۲۵ درصد کاهش دهد.
انواع پنل خورشیدی بر اساس توان
انواع صفحه خورشیدی بر اساس توان از مدلهای کوچک (۵۰-۱۰۰ وات) برای کاربردهای قابل حمل تا مدلهای بزرگ (۴۵۰-۵۰۰+ وات) برای مصارف صنعتی، بر اساس نیاز انرژی و اندازه سیستم انتخاب میشوند.
این دستهبندی، مستقیماً به محاسبه بار الکتریکی (مانند ۵ کیلووات برای خانه متوسط) وابسته است و در ایران، با تابش بالا، توان بالاتر بازدهی بیشتری میدهد.
پنلهای کوچک مانند ۵۰-۱۰۰ وات، ایدهآل برای کمپینگ یا شارژ دستگاههای موبایل هستند و وزن سبک (حدود ۲-۳ کیلوگرم) آنها حمل را آسان میکند. در مقابل، پنلهای صنعتی بالای ۴۵۰ وات، برای مزارع خورشیدی مانند پروژههای ساتبا در یزد مناسباند و تولید روزانه تا ۲ کیلوواتساعت در مترمربع را ممکن میسازند.
انتخاب توان مناسب، بازگشت سرمایه را به ۳-۵ سال کاهش میدهد. جدول زیر، مقایسهای از توانهای رایج بر اساس دادههای بازار ۲۰۲۵ ارائه میدهد:
انواع پنل خورشیدی بر اساس قیمت
بهترین انواع پنل سولار بر اساس قیمت، تعادلی بین کیفیت، راندمان و هزینه ایجاد میکنند؛ پلیکریستال اقتصادیترین (۸,۰۰۰-۱۲,۰۰۰ تومان/وات) و بایفیشیال ارزش بلندمدت بیشتری دارند. در حال حاضر بازار ایران، با کاهش ۲۰ درصدی قیمتها (به دلیل تولید محلی)، گزینههای متنوعی برای بودجههای مختلف ارائه میدهد.
قیمتها تحت تأثیر عوامل مانند نرخ ارز و واردات قرار دارند، اما تسهیلات ساتبا هزینه را تا ۲۵ درصد جبران میکند. برای مثال، یک سیستم ۵ کیلوواتی خانگی پلیکریستال، حدود ۴۰-۶۰ میلیون تومان هزینه دارد، اما بازگشت سرمایه در ۴-۶ سال حاصل میشود.
عوامل مؤثر بر قیمت شامل گارانتی (۲۵-۳۰ ساله) و کیفیت ساخت (گرید A) هستند. برای بودجه محدود، پلیکریستال با تولید انبوه، گزینه اول است و هزینه کل سیستم را تا ۱۵ درصد کاهش میدهد. جدول زیر، گزینههای برتر را مقایسه میکند:
سخن پایانی
انواع پنل سولار، از کریستالیهای کارآمد مانند مونوکریستال و بایفیشیال تا فناوریهای نوظهور مانند پروسکایت، گزینههایی متنوع برای نیازهای خانگی، صنعتی و قابل حمل ارائه میدهند. هدف کارشناسان ما در این مقاله همراهی و آگاهی شما از تاریخچه این فناوری تا انتخاب آگاهانه برای خرید پنل خورشیدی بود.
با توجه به حمایتهای دولتی و رشد تولید داخلی، اکنون زمان اقدام است؛ با ان سولار تماس بگیرید تا بر اساس توان، قیمت و کاربرد، بهترین سیستم را برای آیندهای پاک و سودآور انتخاب کنید. آینده انرژی پاک در دستان شماست؛ اقدام کنید و به سوی استقلال انرژی گام بردارید.
سوالات متداول
بهترین انتخاب برای صفحه خورشیدی خانگی چیست؟
برای واحدهای مسکونی با محدودیت فضا، مونوکریستال بهترین گزینه است؛ اما اگر بودجه محدود باشد، پلیکریستال انتخاب بهصرفهتری خواهد بود.
بازگشت سرمایه در انواع صفحه خورشیدی خانگی چقدر طول میکشد؟
با تعرفه برق فعلی، ۴-۶ سال برای مونوکریستال و ۵-۷ سال برای پلیکریستال. فروش مازاد به شبکه، آن را به ۳ سال کاهش میدهد.
آیا امکان استفاده از صفحه خورشیدی قابل حمل در سفر وجود دارد؟
بله، انواع پنل سولار قابل حمل با وزن کم و توان بین ۵۰ تا ۲۰۰ وات، برای کمپینگ و سفر بسیار مناسب هستند.
بهترین نوع صفحه خورشیدی برای اقلیم کویر ایران کدام است؟
بایفیشیال یا هافکات، به دلیل مقاومت به حرارت و بازتاب، با راندمان ۲۵ درصدی، ایدهآلاند. در کویر یزد، این پنلها تولید ۲۰ درصدی بیشتر ثبت کردهاند.
آیا صفحه خورشیدی دو طرفه برای ایران مناسب است؟
بله، در مناطق با شدت تابش زیاد و سطوح بازتابنده مانند کویر، پنل سولار دو طرفه میتواند تا ۳۰٪ انرژی بیشتری تولید کند.
منبع: